Bomenmonitor
De provincie Gelderland heeft sinds december 2017 een extra hulpmiddel bij het opsporen van illegale boskap: de bomenmonitor. Met deze applicatie worden satellietbeelden van verschillende jaren met elkaar vergeleken. Zijn ergens bomen verdwenen, dan geeft de applicatie dit op een kaart aan.

Plekken zichtbaar door vergelijk
Kapmeldingen zijn ook op de kaart aangegeven en zo kunnen toezichthouders zien waar sprake zou kunnen zijn van illegale kap. Dit wordt dan nader onderzocht. Het beschermen van het Gelderse bosbestand is een taak van de provincie als handhaver van de Wet Natuurbescherming. Door een vergelijk van beelden van mei 2015 en mei 2016 zijn 212 plekken ontdekt waar toezichthouders de komende tijd op afgaan.

Extra paar ogen
“Op deze manier biedt de bomenmonitor een extra paar ogen en kunnen we het Gelderse bosbestand beter beschermen”, zegt projectleider Berry Keizer van de afdeling Vergunningverlening en Handhaving. “Toezichthouders kunnen gerichter hun werk doen en de kans op succes wordt groter. Ook gaat er een preventieve werking vanuit, hopen we”.

Melden blijft gewenst
Nu worden er jaarlijks 20-30 gevallen van illegale kap opgespoord. Dat gebeurt veelal via meldingen van andere toezichthouders, zoals gemeenteambtenaren of medewerkers van bijvoorbeeld Staatsbosbeheer. Deze meldingen blijven wenselijk. “Je ziet vanaf de grond altijd meer. En je bent actueler. Met satellietbeelden kunnen we alleen terugkijken”, zegt Keizer.

Boete en herplantplicht
De 212 plekken zijn geselecteerd uit 1113 plekken waar volgens de software is geveld. De rest was gemeld of er waren andere redenen dat er geen toezichtbezoek nodig is. Met behulp van de lijst van locaties en gegevens van het kadaster zoeken toezichthouders contact met de grondeigenaren. In veel gevallen gaan ze ter plekke kijken. Is er sprake van illegale kap, dan kan een boete worden opgelegd en altijd volgt er een herplantplicht.

Toezichthouder blij
Toezichthouder Geertjan Cruijsen is blij met het nieuwe hulpmiddel. ‘We kunnen gerichter illegale kap opsporen en zo onze reikwijdte en succes vergroten. Toch zal een inspectie ter plekke nodig blijven. We kunnen bijvoorbeeld niet zien om welke boomsoorten het gaat en welke leeftijd de bomen hebben. Dat bepaalt mede of kap meldplichtig is. Ook vertekenen bosranden wel eens, omdat schaduwwerking daar de satellietbeelden beïnvloedt. Maar de combinatie van de bomenmonitor en toezicht kan uiteindelijk waterdicht zijn.’

Applicatie gebruiksvriendelijk
De applicatie is gebouwd door NEO BV uit Amersfoort, specialist in geo-ICT, in samenwerking met Wageningen Environmental Research en de eigen geo-afdeling van de provincie. Keizer is hier erg tevreden over. ‘Het is gebruiksvriendelijk. De gebieden waar sprake lijkt van illegale kap lichten duidelijk op. Wanneer straks kapmeldingen digitaal gedaan gaan worden en meteen op de kaart verschijnen, is praktisch met een druk op de knop illegale kap in beeld.’

Vervolg
Keizer is blij met de eerste oogst. ‘We maken nu eerst een inhaalslag op basis van de beelden van vorig jaar, daarna gaan we kijken naar een vergelijking van mei 2016 en mei 2017. We zijn benieuwd wat daar uit komt.’ (tot zover de Nieuwsbrief ‘Gelderland leeft’ van de Provincie Gelderland van 24 januari 2018).

Voor het Coöperatief Boomregister (www.boomregister.nl) en voor NEO is deze vorm van gebruik van het Boombasisbestand een mooie opsteker. De applicatie maakt gebruik van het Boombasisbestand en van satellietbeelden uit het satellietdataportaal (www.satellietbeeld.nl). Het Boombasisbestand wordt inmiddels voor dit doel ook gebruikt in de Provincies Overijssel, Utrecht en Limburg. Het bestand wordt geactualiseerd aan de hand van meldingen en Open Data, zoals de satellietbeelden en het AHN3-bestand. Ook zijn de gegevens bij gemeenten en waterschappen in gebruik. Dan gaat het niet om de Boswet maar wel om beheer van laanbomen en parken en vooral om de monitoring van landschapselementen als houtwallen en singels.